Rodzaje stali na rury i instalacje rurociągowe

Zgodnie z normą STN EN 10020 stal jest zdefiniowana jako materiał, w którym zawartość żelaza przewyższa zawartość innego dowolnego pierwiastka, zaś zawartość węgla (C) jest mniejsza niż 2%, co jest zwyczajowo przyjętą granicą miedzy stalą a żeliwem.

System znakowania stali na rury wg norm EN

EN 10027 – 1	system oznaczania skróconego, symbole podstawowe.
EN ECISS IC10	symbole uzupełniające.
EN 10027 – 2	system oznaczania liczbowego.

Zgodnie z normą EN 10027 - 1 oznaczenia stali należą do dwóch głównych grup:

Grupa 1 - stale oznaczone według zastosowania i właściwości mechanicznych

S	stale na konstrukcje użytku ogólnego
P	stale do zastosowań w urządzeniach ciśnieniowych
L	stale na instalacje rurociągowe
E	stale na części maszyn (wartość liczbowa podaje wielkość minimalnej płynności granicznej w N/mm2)
B	stale na zbrojenia betonu
Y	stale na zbrojenia naprężające betonu
R	stale na szyny
H	wyroby płaskie walcowane na zimno
D	wyroby płaskie ze stali miękkich formowane na zimno
T	blachy cienkie i taśmy
M	blachy i taśmy stosowane w elektrotechnice

S - stale na konstrukcje do użytku ogólnego

(np. S235JRH, S355J2H, S420NLH)
- 235 – wartość minimalnej płynności granicznej w N/mm2

dla stali ogólnych
J – wartość ciągliwości w podtopieniu (27J)
R – temperatura otoczenia, 0 – temperatura 0°C, 2 – temperatura -20°C
H – profil wydrążony (Hollow Section)

dla stali drobnoziarnistych - typoszereg podstawowy
N – struktura znormalizowana
H – profil wydrążony

dla stali drobnoziarnistych - typoszereg niskotemperaturowy
N – struktura znormalizowana
L – typoszereg niskotemperaturowy (Low)
H – profil wydrążony

P - stale do zastosowań w urządzeniach ciśnieniowych

(np. P235TR1, P265GH)
235 – wartość minimalnej płynności granicznej w N/mm2

T – stal na rury (T - tube)
R – temperatura otoczenia (R - room temperature)
H - wysoka wartość temperatury
L - niska wartość temperatury
N - wyżarzanie albo kształtowanie normalizujące
1, 2 – grupa jakości
TR1 - stale na rury do transportu mediów
TR2 - stale na rury do urządzeń ciśnieniowych i instalacje rurociągowe (PED, AD 2000 Merkblatt)
G - charakterystyka ogólna, zapowiedź drugiego znaku

L – stal na rury do instalacji

(np. L210GA, L245NB)
210 – wartość minimalnej płynności granicznej w N/mm2

G – generalny, charakterystyka ogólna, litera awizująca bliższy opis w drugim znaku
A – klasy wymagań dla rur instalacyjnych
N - wyżarzanie albo kształtowanie normalizujące
Q – stal uszlachetniana
M – stal walcowana termo-mechanicznie
B – klasy wymagań dla rur instalacyjnych

E - stale na części maszyn

Stale na rury obrabiane (np. E355 + AR, E 355 + N):

- 355 – wartość minimalnej płynności granicznej
+ AR - nie jest wymagana obróbka cieplna
+ N - wyżarzanie normalizujące albo walcowanie normalizujące

Stal oznaczana według składu chemicznego, np. 20MnV6
- gwarantowana zawartość C to 0,20%, gwarantowana zawartość Mn i V
+ AR - nie jest wymagana obróbka cieplna
+ N - wyżarzanie normalizujące albo walcowanie normalizujące

Stale do obrabiania bez obróbki termicznej
stale niestopowe E235, E275, E315, E355, stan +AR albo +N

Stale o specyficznych właściwościach w podtopieniu (drobnoziarniste) E275K2, E355K2
- K2 – gwarantowana wartość ciągliwości w podtopieniu 40J (K) w temperaturze -20°C

Stale do obróbce termicznej i chemiczno-termicznej po obrabianiu
- stale typu C22E (C - stal o zawartości węgla 0,22 %, E – wskaźnik maksymalnej kontrolowanej zawartości S i P)
- stal 38Mn6 (gwarantowana przeciętna zawartość C i gwarantowana zawartość Mn)

Grupa 2 – stale oznaczane według składu chemicznego (4 podgrupy)

Stale niestopowe

(z wyjątkiem stali automatowych)
litera C i liczba odpowiadająca 100-krotnej wartości średniej przewidywanej zawartości węgla (C22)

Stale niestopowe

o zawartości Mn > 1% i Stale stopowe o zawartości poszczególnych dodatków stopowych poniżej 5%
a) liczba odpowiadająca 100-krotnej wartości zawartości węgla
b) symbole chemicznie dodatków stopowych uszeregowanych według malejącej zawartości dodatków
c) liczby ustalone według zawartości dodatków stopowych (25CrMo4)

Stale stopowe o zawartości minimalnie jednego dodatku powyżej 5%

a) litera charakterystyczna X (X11CrMo9-1)
b) liczba – 100-krotność średniej wartości zawartości węgla
c) symbole chemiczne pierwiastków stopowych
d) liczby ustalone zgodnie z zawartością dodatków stopowych

Stale szybkotnące – oznaczenie

a) litera charakterystyczna HS (HS 6-5-2)
b) liczby ustalone zgodnie z zawartością dodatków stopowych

Norma EN ECISS IC10 określa symbole uzupełniające dla stali (grup 1 i 2). Symbole te umieszcza się na końcu oznaczenia stali (S 275 J0).
Dodatkowo podaje się symbole dotyczące wyrobów ze stali. Od poprzedzających je symboli są one oddzielone znakiem plus (S 275 J0+A).

Symbole dla rur stalowych
G - inne charakterystyki (w zależności od potrzeb 1 lubž 2 cyfry)
H - profil wydrążony lub stal do podwyższonych temperatur w zależności od rodzaju stali (S, P)
L - stal do niskich temperatur
R - stal do temperatur bieżących (temperatura otoczenia)
M – stal walcowana termo-mechanicznie
N - stal po wyżarzaniu albo walcowaniu normalizującym
Q - stal uszlachetniona
T – stal na rury

Norma EN 10027 – 2 zawiera system oznaczania liczbowego.
Pierwsza cyfra to 1 - stal, potem dwie cyfry grupy stali i numer porządkowy stali.

Równoważnik węgla
Po uzgodnieniu można określić wartość maksymalną ekwiwalentu węgla (CEV), będącą miarą spawalności stali wg wzoru:
CEQ = C + Mn /6 + (Cr + Mo + V)/5 + (Ni + Cu)/15